Mobbing Nedir? Bilmeniz Gereken Her Şey

Mobbing Nedir? Bilmeniz Gereken Her Şey

Mobbing, işyerleri de dâhil olmak üzere birçok ortamda var olan bir sorundur. Bir kurumun genel olarak kültürünü ve moralini ciddi şekilde etkileyebilir ancak aynı zamanda alıcı taraftaki birey için ciddi sağlık sorunları ve diğer travmatik deneyimlerle sonuçlanabilir. Mobbing, çalışanlarına zararsız ve güvenli bir işyeri sağlamaktan sorumlu oldukları için işverenlerin iş yerinde ele almaları gereken önemli bir konudur. Bu yazımızda Mobbing Nedir? Mobbing Çeşitleri Nelerdir? Mobbing Örnekleri gibi başlıkları ele alacağız. 

Mobbing Nedir?

Mobbing İş Yeri

İş yerinde mobbing, karmaşık ve çok faktörlü bir doğaya sahip küresel bir olgudur. Bu kavram, çalışma ortamındaki bir bireye veya gruba psikolojik zarar vermeyi, dışlamayı ve buna yol açmayı amaçlayan şiddet içeren davranışları ifade eder. Genel olarak, birisinin taciz edilmesini, rahatsız edilmesini, sosyal olarak dışlanmasını veya kişinin çalışmasını olumsuz yönde etkilemeyi kapsar.

Bu ciddi bir iş yeri sorunudur. Bir kişinin onuruna, dürüstlüğüne veya yeterliliğine yönelik saldırı, zaman içinde art arda özgüvenini aşındırır ve çoğu kez psikiyatrik sorunlara yol açar.

İş yerinde mobbing, birçok psikolojik rahatsızlığa neden olabileceği veya daha da artmasına neden olabileceğinden, psikolojik müdahalelerle ele alınmalıdır.

Mobbing ile uğraşan kişiler meslektaş, üst ya da ast olabilir. Bu davranış hem doğrudan hem de gizli ya da dolaylı yapılabilmektedir.

Mobbing Kavramının Tarihi

Mobbing Türleri Nelerdir

Mobbing, ilk kez 1960'larda bazı hayvan davranışlarını incelemek için Konrad Lorenz tarafından kullanılan bir kelimedir. Etolog Lorenz , “küçük hayvan gruplarının büyük hayvanlara reaksiyonunu” mobbing için tanımlamıştır.

Daha sonra 1972'de İsveçli Doktor Peter Paul Heinemann okul çağındaki çocukların davranışlarını inceleyerek mobbingi çocuklar arasında zorbalık olarak ifade etmiştir. 

Leymann’ın işyerinde ilk defa mobbing tanımına göre, bu kavram “biri veya birkaçı tarafından düşmanca ve ahlaksız bir şekilde uygulanan psikolojik terörizm” olarak tanımlanmaktadır. Mobbing kavramının ortaya çıkışı hakkında bunları söyleyebiliriz. Kısacası mobbing: “ Psikolojik terör, psikolojik şiddet, duygusal taciz, korkutma .” demektir.

Mobbingin unsurları nelerdir?

Mobbing nasıl yapılır

Her hoşunuza gitmeyen davranış mobbing midir? Bir noktaya değinmek gerekir ki, her davranış mobbing olarak algılanmamalıdır. Yöneticinizin ya da iş arkadaşlarınızın size yapıcı ya da olumsuz eleştirileri her zaman mobbing demek değildir. Aksine herhangi bir zamanda öylesine söylenen eleştiriler sizin çalışma performansınızı geliştirmenize ve düzeltmenize yardımcı olabilir.  Eğer davranışlar aşağıdaki unsurların birçoğunu içeriyorsa mobbinge maruz kalıyor olabilirsiniz.

  • En önemli unsuru mobbingin sistemli yapılıyor olmasıdır,
  • Çalıştığınız sınırlar içerisinde gerçekleşmelidir,
  • Davranışın bir kere gerçekleşmesi mobbing olarak adlandırılamaz, süreklilik içinde olmalı ve tekrarlanması gerekmektedir,
  • Gerçekleştiren kişi bilerek bu işlemi gerçekleştirmelidir, kasıtlı olarak yapılmalıdır,
  • Davranışın ana sebebinin mağduru işten yıldırma ya da işyerinden soğutma ve uzaklaştırma amacı olmadır,
  • Tüm mobbing çabalarının sonucunda mağdurda fiziksel ya da psikolojik zararlar görülmesi ve iş performansında düşüşler yaşanması mobbing unsurları arasındadır.

Mobbing’in Türleri Nelerdir?

Mobbing Çeşitleri

Yatay mobbing: Bu mobbing türü, meslektaşlar arasında meydana gelme eğilimindedir ve mağdurun psikolojik düzeyinde yansımaları yıkıcı olabilir. Bu tür bir saldırının sebepleri çok çeşitli olabilir.

Dikey mobbing: Dikey işyeri zorbalığı bu adı alır çünkü mobbing uygulayan kişi mağdurdan daha yüksek seviyededir veya mağdurdan daha düşük bir seviyededir. Bu nedenle, iki tür dikey mobbing türü vardır: 

Yukarı Mobbing: Yüksek hiyerarşik seviyedeki bir çalışanın bir veya daha fazla astının saldırısına uğraması durumunda ortaya çıkar.

Patron Mobbingi: Daha düşük hiyerarşik seviyedeki bir çalışan, şirketin hiyerarşisinde daha üst sıralarda yer alan bir veya daha fazla çalışan tarafından psikolojik taciz aldığında meydana gelir.

İş Yerinde Mobbing’in Hedefleri Kimlerdir?

Mobbing Hedefleri kimler

Mobbing hedeflerinin özellikleri, araştırmalara göre şu şekildedir:

  • İtaatkâr olmayı veya başkaları tarafından kontrol edilmeyi reddetmek; açık sözlü olmak,
  • Üstün yeterlilik, çok yetenekli olmak,
  • Eğitimli, son derece yaratıcı olmak,
  • Olumlu davranış ve uyumluluk,
  • İyi bir çalışan olmak,
  • Dürüst ve etik olmak,
  • Başkalarıyla iyi çalışmak, takım oyuncusu olmak,
  • 25 yaşın altındaki veya 55 yaşın üzerinde çalışan olmak.

Mobbing'in Mağdura Etkileri Nelerdir?

Mobbing Mağdurları

Mobbing mağdurların moralini ve iş performansını büyük ölçüde etkileyebilir. Yönetim, mobbing olaylarını ele almak için hiçbir şey yapmadığında ve bu davranışın devam etmesine ve büyümesine izin verdiğinde daha da yoğunlaşır. Mobbingin mağdur üzerindeki etkilerinden bazıları şunlardır:

  • İş için azalmış coşku,
  • Günlük görevlerine odaklanamama,
  • Meslektaşlarına güvenememek,
  • Artan kaygı ve stres,
  • Reddedilen teklifler ve diğer fırsatlar,
  • Psikolojik sorunlar veya fiziksel rahatsızlıklar,
  • Görev yerinden istifa etmek.

Bu nedenle, işyerinde mobbing nedeniyle ciddi aksamalar olabilir. Mobbing, işgücünün bütünlüğünü ve moralini düşürebilir, her boyuttaki işletmeyi etkileyebilir ve yıllar içinde karlarında önemli kayıplara neden olabilir.

İş yerine Etkisi Nelerdir?

Zorbalık oranlarının yüksek olduğu işyerleri ayrıca aşağıdaki gibi olumsuz sonuçlar da yaşayabilir:

  • Yasal maliyetlerden veya soruşturmalarından kaynaklanan finansal kayıplar,
  • Azalan verimlilik ve moral,
  • Artan çalışan devamsızlığı ve izinler,
  • Kötü takım dinamiği,
  • Çalışanlardan gelen güven, emek ve sadakatin azaltılması,
  • Marka itibarının zedelenmesi.

Zorba olan insanlar en sonunda resmi kınama, transfer veya iş kaybı gibi sonuçlarla karşı karşıya kalabilir. 

Mobbingin Aşamaları Nelerdir? Nasıl Ortaya Çıkar?

mobbing aşamaları

Yapılan araştırmalar mobbingin, işin karmaşık olduğu, örgütsel hedeflerin belirsiz olabileceği ve işçilerin göreceli özerkliğe sahip olduğu profesyonel ortamlarda ortaya çıkma ihtimalinin daha yüksek olduğunu göstermektedir.

Güvensizlik hissi, başka bir işte çalışma arzusu, işe gitme zorluğu, mesleğe olan inanç kaybı, diğer insanlarla iletişimin bozulması, yorgunluk, pişmanlık ve hırs duygusu gibi durumlar mobbing mağdurlarında görülür.

Mobbing Aşamaları:

  • Mobbing saldırısına önderlik eden kişi ile mağdur arasında çözülmeyen tetikleyici bir olay ya da çatışma yaşanması,
  • Mağdur üzerinde sürekli psikolojik saldırılar veya diğer saldırganlık biçimlerinin gerçekleştirilmesi,
  • Yönetim katılımı (eğer henüz katılmıyorlarsa): Yöneticiler, duruma dâhil olabilirler ve süreç içinde olumlu ya da olumsuz tavır takınabilirler.
  • İşten Ayrılma: Bu noktada, çalışan psikolojik sıkıntı ve travma sonrası strese benzer semptomların yanı sıra yıkılmış bir kariyer yaşayabilir.

Mobbing Örnekleri

Zorbalık, işte saygınlık hakkınızı zedeleyen uygunsuz davranışlardır. Bir veya daha fazla kişi tarafından yapılabilir ve bir bireye veya bir gruba, diğer insanlara karşı kötü hissetmeleri için uygulanır. Zorbalık doğrudan veya dolaylı olabilir ve sözlü, fiziksel veya siber zorbalık içerebilir.

  • Saldırgan ve küçük düşürücü davranış,
  • Sosyal dışlanma ve izolasyon,
  • Mağdur edilmek,
  • Kötü niyetli söylentiler yaymak,
  • İşle alakalı olaylarda dışlanmak,
  • Agresif veya müstehcen dil kullanımı,
  • İmkânsız görevlerle veya hedeflerle tekrarlanan istekler.

Mobbing İle Mücadele Nasıl Yapılır?

İşyerinde zorbalığa uğradığınızda ne yapmalısınız?  Zorbalık yaşarken, güçsüz hissetmek ve durdurmak için hiçbir şey yapamamak oldukça sık görülür. Eğer karşı koymaya çalışırsanız, sizi tehdit edebilirler veya kimsenin size inanmayacağı söylenebilir. Sizi zorlayan yöneticinizse kime söyleyeceğinizi merak edebilirsiniz. İlk önce tüm bunların sizin suçunuz olmadığını bilmelisiniz.

Bu adımlarla zorbalığa karşı önlem almaya başlayın:

  • Mobbingi belgeleyin: Tüm eylemlerini yazılı olarak takip edin. Tarih, gerçekleştiği zaman ve odada bulunan diğer insanları not edin.
  • Fiziksel kanıtları saklayın. İmzasız olsalar bile, aldığınız tehdit edici notları, yorumları veya e-postaları saklayın. Zorbalığın kanıtlanmasına yardımcı olabilecek belgeler varsa, işlerde aşırı sert yorumlar ve dahası, bunları güvenli bir yerde saklayın.
  • Bildirmek: Doğrudan amirinizle konuşmak konusunda kendinizi güvende hissetmiyorsanız, işyerinizde konuşabileceğiniz özel bir kişi olabilir. İnsan kaynakları başlamak için iyi bir yerdir. Ayrıca, üstünüz yardım etmiyorsa veya zorbalığı yapan kişi o ise konu hakkında daha yüksek bir kişiyle konuşmak mümkündür.
  • Yüzleşme:  Size mobbing yapan kişiyi durdurmak ve yüzleşmek için bir meslektaş veya danışman olarak güvenilir bir tanık getirmek rahat hissettirebilir. Sakin, doğrudan ve kibar olmaya çalışın.
  • Çalışma politikalarını gözden geçirin: Çalışan el kitabınız, zorbalığa karşı eylem veya politikaların ana hatlarını belirleyebilir. Ayrıca, yaşadığınız zorbalık türüyle ilgili politikaları, kanunları gözden geçirin.
  • Yasal rehberlik isteyin: Zorbalık şartlarına bağlı olarak bir avukatla konuşmayı düşünün. Yasal işlem her zaman mümkün olmayabilir ancak bir avukat özel tavsiyelerde bulunabilir ya da mobbing davası konusunda sizi bilgilendirebilir.
  • Destek:  İş arkadaşlarınız size destek sunabilir. Zorbalık hakkında sevdiklerinizle konuşmak da yardımcı olabilir veya bir terapistle de konuşabilirsiniz. Profesyonel destek sağlayabilirler ve mobbingin etkileriyle başa çıkmanın yollarını keşfetmenize yardımcı olabilirler.

Yönetimler Mobbing Konusunda Ne Yapabilir?

İş Yerinde Mobbing

Bir organizasyondaki liderlik tarzı, mobbingin önlenmesinde en önemli rolü oynar. Yönetimin uyanık olması ve sıkıntılı çalışanlar gibi erken mobbing sinyallerini tespit etmesi gerekir. Profesyonel bir çalışma ortamının tonunu ayarlamak için, kuralları ihlal eden davranışların sonuçlarına dair net kılavuzlarla bir davranış kuralları oluşturulması gerekir. 

Yöneticiler, zorbalık davranışlarını tanımak ve istedikleri sonuçlara ulaşmak için etkili bir şekilde nasıl liderlik edecekleri beceriler konusunda eğitilmelidir. Tüm çalışanlara saygılı iletişimin nasıl yapılacağı konusunda ve mobbing hakkında eğitim verilmesi gerekir. 

İşyerindeki davranışlar sürekli izlenmeli ve manipülatif veya tacizkar davranışların hemen belgelenmesi ve ele alınması gerekir. Ayrıca, çalışanların zorbalık davranışlarını gizli olarak bildirebilecekleri bir sisteme sahip olmak da önemlidir. Çalışanların yönetimin korumasına güvenebilmesi için konunun adil bir şekilde araştırılması ve ele alınması çok önemlidir.

İlginizi Çekebilecek Bloglar

BAŞLAMAYA HAZIR MISINIZ?

Performans değerlendirme süreçlerinizi 3 adımda kolayca oluşturun ve yönetin

HEMEN DEMO TALEP ET