İş Kazası Nedir? İşçinin Tazminat Davası Açma Hakkı

İşverenler iş kazalarının sonuçlarından sorumludur. Bu yükümlülük, işverenlere getirilen bir başka yükümlülükten kaynaklanmaktadır: ilk etapta, iş kazalarını önlemek için iş sağlığı ve güvenliği sağlamak için gerekli önlemleri almaları gerekmektedir.

İş Kazası Nedir?

Yasal olarak, bir iş kazası, işyerinde meydana gelen ve fiziksel veya zihinsel yaralanmaya neden olan bir olaydır. Ekonomik bir faaliyette bulunurken, işyerinde veya işverenin işini sürdürürken meydana gelen kazalar iş kazasıdır. Dolayısıyla, işveren binasının dışında meydana gelen iş kazaları da iş kazası tanımına dâhil edilmektedir.

İş Kazası Tazminatı Nedir?

İş kazası tazminatı; işverenin iş ilişkisi nedeniyle işyerinde çalışan bir çalışanın yaralanması veya ölmesi durumunda, işveren veya yakınları tarafından tazminat için açılan maddi ve manevi tazminat davasıdır.

İşçinin işyerinde geçirdiği her türlü fiziksel veya zihinsel hasar iş kazası olarak kabul edilir. İşçinin nasıl yaralandığı veya öldürüldüğü önemli değildir. İşçinin maruz kaldığı olay işteyse, iş kazası sayılır ve tazminat alabilir. Örneğin, kalp krizi işyerinde meydana gelirse, Yargıtay tarafından sadece iş kazası olarak kabul edilir. İşçinin işveren nedeniyle işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle, işçinin maruz kaldığı eylemler iş kazası ve tazminat konusudur.

İş Kazalarına İlişkin Hususlar Nelerdir?

İş kazalarının dikkate alındığı ve tazminat davalarının açılabileceği durumlar vardır. Bir yaralanmayı iş kazası olarak tanımlayan beş unsur;

1. Sigortalı işçi işyerinde olmak zorundadır.
2. Yaralanma, işvereninin kendisinden yapmasını istediği istihdam nedeniyle ortaya çıkmalı.
3. İşçi görev için bir yere gönderirse işyerinin dışında olduğu zaman.
4. Kadın işçinin bebeğini emzirmesi durumunda.
5. İşverenin düzenlediği bir araçla gelip işyerine giderken.

Bu koşullarda bir yaralanma meydana gelirse, bu bir iş kazası olarak tanımlanacaktır. 

• Bir işyeri, işçinin işini yaptığı bir yerdir. Bu, işçinin dinlendiği, yemek yediği tüm yerler olabilir.
• Kurallar, tüm yaralanmaların araçlarda, ana işyerinin parçaları olan binalarda meydana geldiğini, iş kazası olarak tanımlandığını kabul eder, böylece işçiyi geniş bir alanda kurtarır.
• İşveren, işçiyi bir görevle işyerinden başka bir yere gönderdiğinde veya işçinin çalışması nedeniyle işyerinden dışarı çıkması gerektiğinde bir yaralanma meydana gelirse, bu bir iş kazası olacaktır.
• Bazen bir işçi, işvereni tarafından başka bir şehre veya ülkeye gönderilebilir. Gittiği yer önemli değildir. Tek önemli şey, istihdamı nedeniyle gitmesi, bu yüzden işçinin işverenin yetkisi altında olduğu anlamına geliyor. Bu koşullar altında bir yaralanma meydana gelirse, aynı zamanda bir iş kazası olacaktır.
• Bir iş kadını çocuğunu emzirmek için ara verdiğinde, herhangi bir yaralanma olursa, iş kazası olarak tanımlanacaktır. İş Kanunu'nun 74. maddesi, bir işçiye, bir yaşın altındaki çocuğunu, günde bir buçuk saat kadar beslenmesine izin vermektedir. İşçi bu molaları ne zaman kullanacağına kendisi karar verir. Örneğin, bir işçinin emzirme molası sırasında işyerine gelirken trafik kazası geçirirse, bu bir iş kazası olacaktır.
• Başka bir durum, eğer bir işçinin işyerine gelirken veya işyerinden işvereninin sağladığı bir araçla kaza geçirmesi durumunda, iş kazası olacaktır. Bu maddeye göre, işveren tarafından sağlanan bir araç olmalı ve işçi bu araçla birlikte taşınmalıdır. 

İş Kazası Tespit Davası

İş kazaları işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmelidir. İşveren veya çalışanın bildirilmesi üzerine SGK müfettişler aracılığıyla teftiş eder ve olayın meydana gelmesi ve tarafların kusur durumu hakkında bir inceleme raporu düzenler. Raporda, olay bir iş kazası olarak kabul edilirse, hak sahibi iş mahkemesinde maddi ve manevi tazminat davası açabilir.  İş kazasının tespiti için davanın açılma süresi, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıllık bir süreye tabidir.

İş Kazası Nedeniyle Tazminat Dava Türleri

İş kazası nedeniyle işçinin ve işçi yakınlarının açabileceği tazminat davaları bulunmaktadır. Bu davalar aşağıda açıklanmıştır.

Maddi Tazminat Davası

İş kazası sonucu, sigortalı işçinin fiziksel veya ruhsal olarak zarar görmesi gerekmektedir. Bir iş kazasından bahsetmek için, hasar meydana geldiğinde hasarın derhal meydana gelmesi veya yaralanma olayından sonra meydana gelmesi gerekir. Bu gibi durumlarda işçi bu zararın giderilmesini talep etmek için maddi tazminat davası açabilmektedir. Ölümle sonuçlanan iş kazalarında ise bu süreçte oluşan tüm giderlerin karşılanması ve ölen kişinin desteğinden yoksun kalınması durumunda ki kayıplar maddi tazminat davasıyla karşılanabilmektedir.

Manevi Tazminat Davası

Çalışanın iş kazası sonucu bedensel bütünlüğünün bozulması ya da ölümü durumunda yakınları tarafından duyulan üzüntü gibi sebeplerle olayın unsurları göz önünde bulundurularak zarar gören tarafa belirlenen bir miktar paranın ödenmesi şeklinde yasal düzenlemeler bulunmaktadır. Bu durum Manevi Tazminat Davalarının içeriğini oluşturmaktadır. Fakat bu durumun bazı şartları bulunmaktadır. Bunlar; öncelikle ortada bir eylem olmalıdır, eylem neticesinde de bir zarar meydana gelmelidir. Meydana gelen zarar ile eylem arasında illiyet bağı olmalı ve çalışanın cismani zarara uğraması gerekmektedir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Adından da anlaşılabileceği gibi, ölen bir çalışanın yaşarken destekte bulunduğu kişiler tarafından açılan tazminat davası çeşididir. Ölüm sonucu çalışanın yaptığı desteğin ortadan kalkması durumudur ve destekte bulunulan tarafın uğradığı zararı karşılamak için açılabilen bir dava çeşididir. Bu dava sadece aile tarafından değil aynı zamanda yaşarken diğer aile dışı destekte bulunduğu kişileri de kapsamaktadır. Böyle bir durumda aranılan şart ölen kişinin bu kişilere bakacak güçte olup olmadığı ve destek alan kişilerin yardıma muhtaç olup olmadığı durumudur.

İş Kazası Tazminat Davası Açma Süresi (Zamanaşımı) Nedir?

İş kazası nedeniyle tazminat davası açma diğer bir deyişle zamanaşımı süresi, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl içinde geçerlidir. İş kazası neticesinde yaralanma veya ölüm olması arasında zamanaşımı konusunda herhangi bir fark bulunmamaktadır.

İş Kazası Nedeniyle Açılacak Tazminat Davaları Nerede Açılır?

İş kazası sonucu açılan tazminat davalarına İş Mahkemeleri bakmaktadır. Yetkili mahkeme ise bu durumda işverenin bulunduğu ikametgâh ve kazanın olduğu yer mahkemesidir.