Avans Nedir? İşçiye Avans Vermek Zorunlu mu?
Çalışan ve işveren ilişkinin en temelinde önemli ölçüde ücret kavramı bulunmaktadır. İşveren çalışanın hizmeti sonucunda, buna karşılık bir ücret ödemek zorundadır. İş Kanunu’na göre bu ödemeler genellikle en geç ayda bir yapılmalıdır. İşçinin hizmeti karşılığında hak ettiği ücretin ödenme süresi hem 4857 sayılı İş Kanununda hem de 6098 sayılı Borçlar Kanununda bulunduğu görülmektedir.
Tüm bunların dışında bazen çalışanların paraya ihtiyaçları olduğu dönemler olabilmektedir. Bu gibi durumlarda akla gelen sorulardan biri genellikle “İş yerimden avans talep edebilir miyim?” olur. Çalışan ve işveren tarafından hiç kuşkusuz avans konusu oldukça zorlu bir süreçtir. Avans dendiği zaman herkesin aklında birçok soru işareti bulunuyor olabilir. Bu yazımızda işçi işyerinden avans isteyebilir mi, işveren işçiye avans vermek zorunda mıdır ya da işçinin avans alabilmesinin koşulları nelerdir gibi soruların cevaplarına bakacağız.
Avans Nedir?
Çalışanın ücretinin, ilgili döneme ilişkin çalışmasını tamamlamasından sonra ödenmesi gerekmektedir. Ancak bazen çalışanlar maddi açısından zor durumlarda kalabilmektedir. Bu gibi durumlarda, maaşın ödeneceği zamandan önce çalışanın işverenden talebi üzerine tarafına yapılacak olan ödemeye avans denilmektedir. Kısacası, avans henüz hak edilmemiş bir ücret olup çalışanın ileride yapacağı çalışmaya karşı işverenden isteyebileceği ücrettir.
İlginizi çekebilir; Net maaş ve brüt maaş nedir? Nasıl hesaplanır?
İş Kanunu Açısından Avans
İş Kanunu, çalışan ve işveren arasındaki iş ilişkisinin düzenini sağlayan temel kanundur. Bu bakımından avans konusunun kapsamı da İş Kanunu’na girmektedir. İş Kanunu’nda bahsi geçen bu durum hakkında herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu çalışana ücretinin ne şekilde ve ne zaman ödeneceğini düzenlemiştir. Kanunun hiçbir maddesinde işçinin alabileceği avans hakkında ya da avans alabilmenin koşulları hakkında bir açıklama yer almamaktadır. Bunun yanı sıra Borçlar Kanunu’nda avans ile alakalı düzenlemeler bulunmaktadır.
Türk Borçlar Kanununda Avans
Avans ödenmesi hususunda İş Kanunu’nda herhangi bir açıklama bulunmuyor fakat Borçlar Kanunu’nda konu ile alakalı düzenlemeler mevcuttur. Borçlar Kanunu’na göre bir çalışanın avans hak edebilmesi için belirli şartların olması gerekmektedir. 406. Madde gereğince, çalışanın zorunlu bir ihtiyacının olması gerektiği açıklanmaktadır ve işveren ödeyebilecek durumda ise hizmetle orantılı olarak işçiye avans vermek zorundadır.
Avans İstemenin Koşulları Nelerdir?
Borçlar Kanunu’na göre işverenin avans verme zorunluluğu üç esasa bağlanmıştır. Bu şartlara bakacak olursak:
1. Çalışanın zorunlu bir ihtiyacı olması: Çalışanın avans istemesi durumunda tespit edilmesi zor olabilecek bir durumdur. Çalışanlar, işvereni yanıltarak avans talep edebilmektedir. Zorunlu ihtiyaca örnek olarak, çalışanın ya da ailesinin acil bir sağlık sorununun ortaya çıkması örnek verilebilir. Ancak yeni bir televizyon ihtiyacı ya da evdeki televizyonun bozulması zorunlu bir ihtiyaç kapsamına girmemektedir ve işverenler avans vermek zorunda değildir.
2. İşveren avansı ödeyebilecek durumda olmalı: Maalesef ki çalışanın zor durumda olması avans için yeterli koşulları sağlamamaktadır. Eğer işveren maddi olarak avansı ödeyemeyecek durumdaysa, bu konu da yükümlü sayılmamaktadır. Kısacası avans verme zorunluluğu bulunmamaktadır.
3. Talep edilen avans çalışanın hizmetiyle orantılı olmalı: Bu madde farklı olarak yorumlanabilmektedir. İlk olarak çalışan avans talep ederken toplam çalışma süresi göz önünde bulundurulmaktadır. Örneğin işe başlayalı bir ay olmuşsa çalışanın avans talebi reddedilebilmektedir. Bunun yanı sıra bir diğer yorum ise çalışan ay içinde çalıştığı günlerin toplamı kadar avans talep edebilmektedir. Örneğin, mantıken işçi 2.500 TL ücret alıyorsa avans olarak 5.000 TL gibi bir ücret isteyemez. Avans talep ederken bu iki görüş göz önünde bulundurulmalıdır.
İşveren İşçiye Avans Vermezse Ne Olur?
Avans konusuna ilişkin herhangi bir hususun İş Kanunu’nda bulunmaması, ödenmemesi durumunda ne gibi sonuçların olacağı konusunda tereddütler ortaya çıkmaktadır. Peki, işveren çalışanın avans talep etmesine rağmen bu talebi reddederse ne olur? Böyle bir durumda çalışanın zorla avans alması ya da işverene bu durumda ceza uygulanması gibi bir durum söz konusu değil. Borçlar Kanunu’nda avans konusuna ilişkin düzenlemeler bulunsa da avans vermeyen işverene karşı herhangi bir cezası bulunmamaktadır. Örnek davalarda görülen sonuçlara göre çalışan işverenin avans vermemesini gerekçe göstererek iş akdini derhal feshedebilmektedir. Fakat bunun gerçekleşmesi için zor durumda olması ve işverenin avansı ödeyebilecek durumda olması gerekmektedir. Çalışan bu yolla iş sözleşmesini feshederse 1 yılı doldurduğu takdirde kıdem tazminatı almaya da hak kazanabilmektedir.
Örnek Personel Avans Talep Dilekçesi / Formu
………………………………………………….Hizmetleri LTD ŞTİ
Adı Soyadı :……………………..
Bölümü : ……………………..
Görevi :………………………
Konu : Avans Talebi
Kime : Yetkili birime
Talep Edilen Miktarı: 1000 TL
Yukarıda vermiş olduğum bilgiler dahilinde şirketinizde görev yapmaktayım. Talep etmiş olduğum avansın verilmesini arz / rica ederim.
Avans Talep Eden - İsim Soy İsim - İmza