Hedef Bazlı Performans Değerlendirme Nedir?
Hedef, belirli bir zaman içerisinde ulaşılmak nokta ya da başarılmak istenen iş olarak tanımlamak mümkündür. Çalışanların bireysel hedefleri olabileceği gibi, örgüt ve organizasyonların da hedefleri olabilir. Hedef bazlı performans değerlendirmesi, büyümek ve gelişmek isteyen işletmeler açısından zorunlu denilebilecek derecede önemlidir. Zira işletmenin kaydettiği ilerlemelerin ölçülebilmesi ve geleceğe dönük stratejiler belirlenebilmesi için hedefler bir ölçüm parametresidir.
Herhangi bir hedef belirlemeden ve işletmenin ulaşmış olduğu mevcut durumların analizini yapmadan bir işletmenin uzun ömürlü olabilme ihtimali yok denilebilecek kadar azdır. İşletmeler açısından hedef çok yönlü olarak belirlenebilecek bir olgudur. Üretim kapasitesinin artırılması, satış kapasitesinin artırılması, ulaşılabilen müşterilerin sayısının artırılması, potansiyel müşterilerin satın alma davranışı sergileme oranlarının artırılması, şube sayısının artırılması gibi çok farklı hedefler belirlemek mümkündür. Belirlenecek hedeflerin her birinin ayrı ayrı takip edilmesi ve kayıt altına alınması gereklidir.
Hedef Bazlı Performans Değerlendirme Nasıl Uygulanır?
Hedef bazlı performans değerlendirme, işletmelerin mevcutta ne durumda olduklarını ölçmek ve daha önceden belirlenmiş olan hedeflere hangi ölçüde ulaşıldığını tespit etmek için kullanılan bir performans değerlendirme yöntemidir.
Pusula360 ile çalışanlarınız hedeflerini kolaylıkla yönetebilir.
Hedef bazlı performans değerlendirme, nitel hedeflerden çok nicel hedeflerin ölçülmesinde kullanılır. Nicel hedefler, ölçülebilirliği daha kolay olan ve genellikle rakamlar ile ifade edilebilen hedeflerdir. Örneğin, satış rakamlarının belirli ölçüde artırılmasına yönelik hedefler, nicel hedeflerdir. Ancak işletmeler bu hedefleri belirlerken gerçekçi olmaya dikkat etmelidir.
Hedef bazlı performans değerlendirme işleminin daha doğru sonuçlar verebilmesi için, değerlendirme rasyonel parametreler dikkate alınarak yapılmalıdır. İşletmelerin bu ölçme yöntemi tercih etmelerinin başlıca sebebi, matematiksel olarak ölçüm yapılmasına izin vermesidir. Doğru uygulandığı zaman oldukça başarılı sonuçlar veren ve işletmelerin gelişimine katkı sunan bu yöntem, aksi durumlarda da istenmeyen durumların yaşanmasına neden olabilir.
Hedef Bazlı Performans Değerlendirme Neden Uygulanır?
Bütün performans değerlendirme yöntemlerinde olduğu gibi, hedef bazlı performans değerlendirme sistemine de temel amaç işletmenin bugünkü konumunun belirlenmesi, geçmiş ile karşılaştırılması ve neticede de gelecekte izlenilecek hedeflerin belirlenmesidir.
Performans değerlendirme yöntemleri arasında en fazla tercih edilenlerden biri olan hedef bazlı performans değerlendirme, işletme hedeflerinin rasyonel bir biçimde ölçülmesine olanak sağlamaktadır.
Hedef bazlı performans değerlendirme yöntemi, işletmelerin performanslarının yanı sıra, işletmede çalışan personellerin performanslarının değerlendirilmesi amacı ile de kullanılmaktadır. Personelin mevcut durumda hangi yeteneklere sahip olduğunun analiz edilmesi, bu yeteneklerin hangilerinin geliştirilebilir olduğunun belirlenmesi ve çalışan performansının artırılması için gerekli olan eğitimlerin saptanması açısından da hedef bazlı performans değerlendirme büyük öneme sahiptir.
Zira çalışanların performansları ile işletmenin performansı büyük ölçüde birbirlerine paralel olarak hareket etmektedir. Son olarak da bu yöntemin, yönetim kadrosunun niteliğinin artırılması amacıyla kullanıldığını söylemek mümkündür. Çalışan becerilerinin daha üst seviyeye taşınabilmesi için gayret edildiği gibi, yöneticilerin yönetim alanındaki yeteneklerinin artırılması için de çaba sarf etmek gereklidir. Bu üç amaç için de eşit bir şekilde uygulanabilen hedef bazlı performans değerlendirme, işletmenin performansını yükseltme konusunda itici bir güç oluşturmaktadır.
KPI Nedir?
Hedef bazlı performans değerlendirme yönteminde, dikkate alınması gereken bazı göstergeler vardır. İngilizce Key Performance Indicator kelimelerinin baş harflerinden oluşan KPI (Temel Performans Göstergeleri), bu göstergelere verilen genel isimdir.
Hedef bazlı performans değerlendirme işlemi, büyük ölçüde matematiksel verilere dayandığı için ölçülebilir ve hesaplanabilir değişkenlere dayanmalıdır. Bir işletme içerisinde çok sayıda departman olabilir. Özellikle küresel ölçekli şirketler düşünüldüğü zaman, profesyonelleşmiş ve birbirinden ayrıştırılmış çok sayıda iş bölümü mevcuttur. Bu iş bölümlerinin her biri için farklı değerlendirme parametreleri vardır.
Şirketler açısından genellemeler üzerinden hareket etmek sakıncalı bir durumdur. Bu yüzden de her departmanın kendisine özel standartları, hedefleri ve değerlendirme yöntemleri olması gereklidir. Departmanların performanslarının toplamı ise işletme performansına denk gelmektedir. Ayrıca departman değerlendirmeleri dışında, departman içinde yer alan personellerin de performanslarının değerlendirilmesi gereklidir. Bu yüzden çalışanlar için de ayrı ölçüm parametreleri belirlenmelidir. Günümüzde hem departmanların hem de personellerin performanslarını ölçmek için çok sayıda parametre vardır. Genellenmiş olarak bulunabilecek olan bu parametreler, işletmeler tarafından özelleştirilerek kullanılmalıdır.
Hedefler Nasıl Belirlenmelidir?
Şirket içerisinde hedeflerin doğru olarak belirlenmesi, her şeyden önce şirket başarısının ölçülebilmesi açısından gereklidir. Hedefler belirlenirken işletmenin durumu göz önüne alınmalı ve rasyonel hedefler belirlenmelidir. Belirlenecek olan hedeflerin, bir ölçüm dönemi içerisinde ulaşılamayacak kadar uçuk olması çalışanların hevesini kırabilecek bir durumdur.
Ancak hedeflerin işletme potansiyelinin altında belirlenmesi de personelleri tembelliğe ve rehavete sevk edebilir. Hedef belirlemek, yalnızca ortaya bir hedef koyup kenara çekilmek değildir. İşletmeler için hedef belirlemek kadar önemli olan bir diğer husus ise hedefe ulaşmak için izlenilecek yolun belirlenmesidir. Çizilen bu yolun, değerlendirme zamanından önce de belirli aralıkla gözden geçirilmesi ve aralıklarla durum analizi yapılması, hedeflere ulaşmak açısından değerlidir.
Pusula360 Smart hedeflerinizi daha iyi oluşturmanızı sağlar.
İşletmeler hedef belirlerken baş harfleri nedeni ile “SMART” olarak da adlandırılan şu hususları göz önünde bulundurmalıdır:
- Spesifik (Özgün ve Uzmanlaşmış Hedefler): İşletmeler tarafından belirlenecek olan hedefler, yanlış anlaşılmaya meydan vermeyecek ve beklentilerin ne olduğunu açıkça beyan eder nitelikte olmalıdır. Ayrıca hedefler, yönetici ile çalışanlar tarafından katılımcılık esasına göre belirlenmelidir. Personelin hedefi sahiplenebilmesi açısından, hedef belirleme sürecine katılması önemlidir.
- Measurable (Ölçülebilir): Hedeflerin ölçülebilir olması her yerde ve herkes tarafından aynı şekilde algılanmasıdır. Ölçülebilirlik yönünden eksik olan hedefler, farklı anlaşılmalara neden olabilir ve işletme içerisinde hedefe yönelik farklı uygulamalar ortaya çıkabilir.
- Achievable (Ulaşılabilir): İşletme içerisinde belirlenecek olan hedefler, uçuk ve ulaşılması zor olan hedefler olmamalıdır. Çalışanların maksimum çaba göstererek ulaşabilecekleri kadar sağlam hedefler belirlenmelidir. Ancak ulaşılabilirliğin dozu iyi ayarlanmalıdır.
- Related (İlişkili): Hedefler belirlenirken hem işletmenin stratejik planlarının, hem yöneticilerin kendi planlarının hem de çalışanların gelişimine katkı sağlanmasının göz önünde bulundurulması önemlidir. Yöneticiler, belirlenen hedefin her noktasının neden önemli olduğuna dair çalışanlarına bilgilendirme yapmalıdır.
- Time Bound (Zaman Sınırlı): Belirlenecek hedefler için aynı zamanda bir zaman sınırı konulmalıdır. Hedeflerde zaman sınırının olmaması, çalışanların hedefe ulaşmak için gösterecekleri çabanın azalmasına neden olur.
Örnek hedefler nelerdir?
E-kitabı indirmek için tıklayın.
İşletmelerde, işletmenin büyüklüğü ile orantılı olarak farklı birimlerin varlığı söz konusudur. Küçük çaplı işletmelerde genellikle birkaç birim bulunurken, daha büyük çaplı işletmelerde bu birimlerin sayısı onlara ulaşmaktadır. Bu departmanların her birinin kendi içerisinde farklı görevleri vardır, bu da her bir departman için ayrı hedef belirlenmesini zorunlu kılmaktadır. İşletmeler için belirlenebilecek hedeflerden bazıları şunlardır:
Pazarlama Hedefleri: Pazarlama, işletmenin ürettiği ya da sattığı ürünleri müşteriler ile buluşturmak için faaliyet gösteren departmandır. Bu departmanda satılan ürün sayısının artırılması, işletmenin temas edebildiği müşteri sayısının artırılması, toplam pazar içerisinde işletmenin payının artırılması gibi hedeflerden söz etmek mümkündür.
Üretim Hedefleri: Üretim yapan işletmeler için en önemli faktörlerden biri maliyettir. Bu nedenle de üretim hedefleri arasında maliyetin düşürülmesi ilk sırada yer alır. Ancak maliyet düşürülürken, üretilen ürünlerin kalite standardının korunmasına da dikkat edilmelidir. Bunun dışında işçilik maliyetlerinin azaltılması ve üretim için kullanılan hammaddelerden yararlanma oranının artırılması da üretim departmanı açısından hedef olarak belirlenebilir.
Müşteri Hizmetleri Hedefleri: Müşterilerden gelen sorun ve şikâyetleri dinlemek ve bunları çözüme ulaştırmak da işletmelerin temek görevlerinden biridir. Bu departmanda ilk görüşmede sorunun çözüme ulaştırılma oranının artırılması ya da müşteri hizmetleri biriminden duyulan memnuniyet oranının artırılması gibi hedefler belirlenebilir.
Hedef Değerlendirme Faydaları Nelerdir?
Hedef bazlı performans değerlendirme, işletmelere sağlamış olduğu yararlardan dolayı sıklıkla tercih edilmektedir. Bu yöntem, her şeyden önce şirket performansını rasyonel olarak ölçülebilmesine olanak sağlaması bakımından faydalıdır.
Nitel verilerden ziyade sayısal verilere odaklanan hedef bazlı performans değerlendirme, herkes tarafından kabul edilebilecek sonuçlar sunmaktadır. Çalışanlar arasında başarı ölçümünde başarılı bir yöntem olan hedef bazlı performans değerlendirme, işletme içerisinde pay edilecek olan terfilerin ve ekstra ödemelerin hakça yapılmasına katkı sağlar. Ayrıca bu yöntemde hedeflerin herkes tarafından net olarak kavranabilir nitelikte olması, işletme içerisinde görev ya da yetki karışıklığı gibi sorunların yaşanmasına engel olur.
Hedef bazlı performans değerlendirmede hedefe ulaşmak için kimin neyi, ne ölçüde yapacağı daha önceden belirlenmiştir. Herkesin üzerine düşeni yapması ile belirlenmiş olan hedefe ulaşmak daha kolay hale gelmektedir. Bu yönüyle de hedef bazlı değerlendirme, işletme içerisinde iş yükünün eşit olarak dağıtılmasına ve işbirliği ruhunun yaygınlaştırılmasına yardımcı olur. Bu değerlendirme yöntemi, yalnızca işletmenin performansının artırılmasını sağlamaz; bununla birlikte hem yöneticilerin daha nitelikli hale gelmelerine hem de çalışanların kendilerini geliştirmelerine olanak sağlar.
Hedef Değerlendirme Zararları Nelerdir?
Esasında performans değerlendirme yöntemleri, işletmeler açısından son derece yararlı olan uygulamalardır ve genellikle zararsızdır. Bu yöntemleri zararlı hale getiren ise uygulamada yapılan yanlışlardır. Hedef bazlı performans değerlendirme yöntemi de yanlış uygulandığı zaman, beklenilenin tam tersi sonuçlar verebilmesi mümkündür.
Hedef bazlı performans değerlendirme yönteminin olumsuz yönlerinin başında, işletme içerisinde gizli bir rekabet ve çekememezlik yaşanmasına neden olması gelmektedir. Personel performanslarının ölçülmesi ve aralarında kıyaslamalar yapılması, çalışanların işbirliğinden çok birbirleri ile rekabet etmesine yol açabilir. Bu durumun yaşanmaması için işletme yöneticileri hassasiyet göstermeli ve hedef bazlı performans değerlendirme uygulanırken zararlı rekabete dönüşmesine meydan vermemelidir. Eğer yöneticiler de bu işin rüzgarına kapılır ve hedef bazlı performans değerlendirme yöntemini, çalışanlar arasında bir yarışmış gibi organize etmeye başlarlarsa, o zaman işletmenin performansı negatif eğilim gösterebilir. Zira bu durum bazı çalışanların kendilerini değersiz hissetmelerine ve zaten düşük olan performanslarının daha da düşmesine yol açabilir.
İşletmelerin bir bütün olduğu ve başarının da ancak herkesin elini taşın altına koymasıyla mümkün olduğu göz önüne alındığında, personel arasında rekabet istenilen bir durum değildir.
Pusula360 Hedef Bazlı Performans Değerlendirme Yazılımı
Günümüzde işletmeler, performans değerlendirme işlemini gerçekleştirmek yazılımlar tercih etmektedir. Performans değerlendirme yazılımları arasında öncü bir role sahip olan Pusula360 hedef bazlı performans değerlendirme yazılımı da sıklıkla tercih edilen bir üründür. Oldukça geniş bir skalada özgünleştirilebilme olanağına sahip olan Pusula360, her işletmenin kendi ihtiyacına göre planlayabileceği bir sistem sunmaktadır.
Pusula360 içerisinde hedefler, işletme yönetimi, çalışanlar ve insan kaynakları uzmanları tarafından oluşturulmaktadır. Hem hedefin belirlenmesinde hem de sonuçların kusursuz bir şekilde ölçümlenebilmesinde dinamik kurallara bağlı olan bu yazılım, performans değerlendirme işleminin adil ve rasyonel olarak yapılabilmesini mümkün kılmaktadır.
Pusula360 hedef bazlı performans değerlendirme yazılımı, kullanıcılarına farklı hedefler belirleyebilmeleri içinde kolaylıklar sağlar. Soru sayısının artırılabilmesi ve çeşitlendirilebilmesi yönüyle de oldukça kullanışlı olan bu yazılım, hedef bazlı performans değerlendirme yapmak isteyen işletmelerin ihtiyacı olan her türlü imkânı içinde barındırıyor.
