İşsizlik Maaşı Nedir, Nasıl Hesaplanır?
Sigortalı olarak bir iş yerinde çalışan insanlar, istenmeyen nedenlerden dolayı işsiz kaldıklarında gelir kaybına uğramaktadır. Özellikle birikime sahip olmayan kişiler, bu süreçte hayat düzenlerinin tamamen bozulması tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktadır. Sigortalı çalışırken işsiz kalan insanların bu sorununa çare olabilmek ve uğradıkları gelir kaybını kısmi de olsa telafi edebilmek amacıyla devlet tarafından ödenen maaşa işsizlik maaşı denilmektedir. İşsizlik maaşının hesaplanmasında özel bir yöntem kullanılmaktadır.
İşsizlik Maaşı Nedir?
İşsizlik maaşı, sigortalı çalıştığı halde işsiz kalan kişilere devlet tarafından verilen bir maaştır. Bu maaş ile işsiz kalan kişilerin hayat standartlarını koruması ve hem kendisinin hem de ailesinin temel ihtiyaçlarını karşılaması amaçlanmaktadır. İşsizlik maaşı aynı zamanda çalışanlar için bir sigorta görevi de görmektedir. Bu sayede geçici bir süre de olsa işsiz kalan kişilerin geçimlerini devam ettirebilmeleri olanaklı hale gelmektedir.
Kimler İşsizlik Maaşı Alabilir?
İşsizlik maaşı devlet tarafından işsiz vatandaşlara sağlanmış büyük bir destektir. Ancak bu durumun kötü niyetli kullanımının önüne geçebilmek için işsizlik maaşı alabilmek bazı şartlara bağlanmıştır. Her işten çıkarılan kişiye işsizlik maaşı bağlanması gibi bir durum söz konusu değildir. İşsizlik maaşına hak kazanabilmek için taşınması gereken şartları şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Kişinin kendi isteği ve kusuru dışında işsiz kalmış olması
- İş sözleşmesinin sona ermesinden önceki 120 gün boyunca hizmet akdine tabi olunması
- İş sözleşmesinin feshinden önceki 3 yıl içerisinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödenmiş olması
- İş sözleşmesinin sona ermesinden sonraki 30 gün içerisinde dijital ortamlardan ya da doğrudan İşkur’a başvuru yapılmış olması
İşsizlik Maaşı Nasıl Hesaplanır?
İşsizlik maaşı, kişinin iş sözleşmesi feshedilmeden önceki son 4 ay boyunca almış olduğu maaşın toplamı üzerinden hesaplanır. Bu işlem için oran yüzde 40 olarak belirlenmiştir. Çalıştığı sürede almış olduğu maaş ne olursa olsun, bir kişinin işsizlik maaşı asgari ücretin yüzde 80’ini geçemez. 2020 yılında asgari ücret ile çalışan sigortalı bir işçinin işsiz kalması durumunda alacağı işsizlik maaşının hesaplanması için öncelikle 4 aylık brüt maaşı toplanır. 2,943 TL olan brüt asgari ücret 4 ile çarpıldığı zaman sonuç olarak 11,742 TL etmektedir. Bu tutarın yüzde 40’ı ise 4,696 TL’ye denk gelmektedir. Bu 4 aylık işsizlik maaşıdır. Aylık işsizlik maaşını bulmak için de bu tutar dörde bölünür ve 1,174 TL sonucuna ulaşılır. İşsizlik maaşı üzerinde yüzde 0,007 oranında damga vergisi kesilmektedir. Bu da 8,21 TL etmektedir. Ve geriye alınacak net işsizlik maaşı olarak 1,165 TL kalmaktadır.
İşsizlik Maaşından Yararlanma Şartları Nelerdir?
İşsizlik maaşından yararlanmak isteyen kişiler, bunun için bazı şartları taşımalıdır. Gerekli şartları taşımayan kişilerin başvurularının kabul edilmesi olanaklı değildir. Her şeyden önce işsiz kalan çalışanın sigortalı çalışmış olması gereklidir. Bunun dışında iş sözleşmesinin sonlandığı günden 3 yıl öncesine kadar en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödenmiş olması gereklidir. Ayrıca işsiz kalan kişinin, bu durumda kendisinin bir kusurunun olmaması ve çıkarılmış olması şartı vardır.
İşsizlik Maaşı Başvurusu Nasıl Yapılır?
İşsizlik başvurularını kabul etmek ve değerlendirmekle yetkili olan kurum İşkur’dur. Sigortalı çalışanlar, iş sözleşmelerinin feshedilmesinden sonraki 30 gün içerisinde dijital ortamdan ya da doğrudan İşkur’a giderek durumu bildirmeli ve işsizlik maaşı için başvuruda bulunmalıdır. Bu durumda kişinin öncelikle iş arayan statüsüne kaydı yapılır ve kişiden çalışmak için her an hazır olması talep edilir. Vekaletname ile başkasının yerine başvuru yapılması mümkün değildir. Kişiye bir yandan işsizlik ödemesi yapılırken, diğer yandan da İşkur tarafından iş ayarlanmaya çalışılır.
İşsizlik Maaşı Süresi Ne Kadar?
Devlet tarafından işsiz kalmış olan kişilere verilen işsizlik maaşının ödenmesinin bir zaman sınırı bulunmaktadır. Belirlenmiş olan sürelerden daha fazla işsizlik maaşı ödenmesi söz konusu değildir. Buna göre son 3 yıl içerisinde 600 gün işsizlik sigortası pirimi yatırmış olan kişiler 6 ay, 900 gün işsizlik sigortası primi yatırmış olanlar 8 ay, 1080 gün işsizlik sigortası pirimi yatırmış olan kişiler de 10 ay işsizlik maaşı alabilirler. İşsizlik maaşı için üst sınır 10 aydır ve bireylerin bundan daha uzun bir zaman diliminde işsizlik maaşı alabilmeleri mümkün değildir. Bu süreçte kişiler iş aramaya devam etmelidir.
İşsizlik Maaş Miktarı Ne Kadar?
İşsizlik maaşının miktarı, kişinin çalışırken almış olduğu brüt maaşın yüzde 40’ı kadardır. Yüksek maaşlı olarak işsiz kalan ve bu hesaba göre yüksek işsizlik maaşı alması gerekenlerin alabilecekleri maksimum rakam asgari ücretin yüzde 80’ini geçemez. Yani 2020 yılı için hesaplandığı zaman, bir çalışanın maaşı ne kadar yüksek olursa olsun, işsiz kaldığı zaman alabileceği damga hariç maksimum işsizlik maaşı 2,354 TL’dir. İşsizlik maaşı bu hesap üzerinden hesaplandıktan sonra yalnızca damga vergisi kesintisi yapılır ve sonrasında kalan tutar işsizlik maaşı olarak düzenli olarak bireylere ödenir.
İşsizlik Maaşı Nasıl Ödenir?
İşsizlik maaşı almaya hak kazanmak için öncelikle İşkur’a yapılan işsizlik maaşı başvurusunun olumlu yanıt alması gereklidir. Yapılan başvurular, o ayın sonunda sonuçlanmaktadır. İşsizlik maaşı almak için gerekli şartları taşıdığı yönünde onay alan kişilere her ayın beşinde maaş ödemesi yapılır. Maaş tarihleri tüm işsizler için standarttır ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın onayı olmadan herhangi bir değişiklik yapılması söz konusu değildir. İşsizlik maaşına hak kazanmış olan kişiler, kimlik numaraları ile PTT şubelerinden paralarını tahsil etmektedir.
İşsizlik Maaşının Kesildiği Haller Nelerdir?
İşsizlik maaşının belirlenen tarihten önce kesilmesine neden olan bazı durumlar söz konusudur. Başvuru yapan kişiler için İşkur bir yandan da iş bulmaya çalışmaktadır. İşkur tarafından kendi ikamet sınırları içerisinde ve kendi yetenekleri doğrultusunda bulunan işi zorunlu bir sebep olmadan reddeden kişilerin işsizlik maaşı kesilmektedir. İşsizlik maaşının kesildiği durumlardan biri de kişinin bu dönemde kayıt dışı olarak çalışmaya devam etmesidir. Devlet tarafından sunulan bu imkânı istismar etmek isteyen kişiler, sigortalı işlerinden çıkarak sigortasız olarak çalışmaya devam etmekte ve aynı zamanda da işsizlik maaşı almaktadır. Yetkili müfettişler tarafından yapılan denetimlerde bu durumun ortaya çıkması halinde işsizlik maaşı kesilir ve bu kişilerin ilerleyen dönemde işsizlik maaşına başvurma hakları da ellerinden alınır. İşsizlik maaşı aldığı dönemde emeklilik hakkı kazanan ve kendisine emekli maaşı bağlanan kişilerin işsizlik maaşları da kesilmektedir.
İşsizlik Maaşı Alırken Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Yapılan incelemeler neticesinde işsizlik maaşı almaya hak kazanan kişilerin dikkat etmeleri gereken bazı hususlar da mevcuttur. Bu hususlara dikkat edilmemesi, bireylerin yasal olarak suçlu konuma düşmesine neden olabileceğinden dolayı göz ardı edilmemelidir. İşsizlik maaşı alan kişiler bu süre zarfında mevcut ikametlerinden taşınırlarsa, herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan yaşlılık aylığı ya da emekli aylığı almaya başlarlarsa, çıkarılmış oldukları işlerine mahkeme kararı ile geri iade edilirlerse, zorunlu olarak askere alınırlarsa, yurtdışına çıkarlarsa, yeniden bir iş bulup çalışmaya başlarlarsa İşkur’a bildirimde bulunmalıdır. Gerekli olan bildirimlerin yapılmaması ve işsizlik maaşına gerekçe olan durumun ortadan kalkmasına rağmen maaş almaya devam edenler, daha sonra bu haklarından mahrum kalabilmektedir.