İstifa Eden Çalışanın Hakları Nelerdir?

Bir çalışan, istifa ettikten sonra pek çok hakka sahip olduğunu bilmelidir. Genel olarak istifa eden bir çalışanın yasal hakları oldukça az olarak görülse de sanıldığı gibi değildir. Bir çalışan, çalıştığı kurumda yaşadığı zorluk ve çeşitli olumsuz durumlardan dolayı istifa yoluna gidebilir. Çalışanın istifa etmesini gerektiren diğer sebep ise daha iyi şartlar sunan yeni bir işi tercih etmesi olarak ifade edilebilir. Bazı çalışanlar, çalıştıkları kurumdan istifa ettikleri zaman hiçbir şekilde tazminat ya da yasal haklarından faydalanamayacağını düşünebilir. Bu sebeple çalıştığı kuruma istifasını sunmuş olan bir çalışan, sahip olduğu yasal haklardan habersiz olabilir.

İstifa eden çalışanın hakları oldukça geniş bir kanuni aralığa sahiptir. Çalışan, istifa ettikten sonra çalıştığı firmadan hakkı olan çeşitli tazminat ve işçilik ücretlerini alabilir. Aşağıda yer alan maddeleri okuyarak istifa eden bir çalışanın hangi haklara sahip olduğu ile ilgili bilgilere ulaşabilirsiniz.

1-İstifa Eden Çalışan Kıdem Tazminatı Alabilir

Çalışanlar arasında en bilinen tazminatlardan biri olarak ifade edilen kıdem tazminatı, istifa eden çalışanın hakları arasında yer almaktadır. İşten ayrılma gibi bir düşünceniz varsa ve istifa ederken kıdem tazminatı almak istiyorsanız çalıştığınız kurumdaki iş süreniz en az bir yıl olmalıdır. Çalışma süresi bir yılı geçmeyen çalışanlar, kıdem tazminatı hakkını elde edemez. Kıdem tazminatı almak isteyen çalışanlar, İş Kanunu’nda haklı neden olarak belirtilen istifa sebeplerinden birine bağlı kalarak istifa etmelidir. Çalışanlar tarafından bilinen en yaygın haklı nedenlerden biri ücret ve çeşitli çalışan haklarının eksik olarak ödenmesi ya da hiçbir şekilde ödenmemesidir. Kıdem tazminatı alabilmek için burada yer alan şartları karşılamanız gerekmektedir. İstifa etmek isteyen çalışanların aynı zamanda çalıştıkları kurumdan kıdem tazminatı alabilmesi için farklı nedenler de bulunmaktadır.

• Kadın çalışanlar, evlendiği tarih itibariyle bir yıl içinde istifa etme sebebi olarak evliliğini gösterirse kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
• Çalışan, iş yerinde yöneticileri tarafından ağır koşullar altında çalıştırılıyor ve bunu ispat edebiliyorsa kıdem tazminatı alabilir. Aynı zamanda ağır çalışma koşulları sebebiyle çalışanın sağlık sorunları oluştuysa (iş kazaları da bu duruma dahildir.) istifa edebilir.
• Bir çalışanın istifa etmek istemesinin en geçerli sebepleri arasında mobbing gösterilir. Diğer çalışanların ya da yöneticilerin uyguladığı mobbing, psikolojik ve fiziksel şiddet çalışan tarafından bir belge ile kanıtlandığı takdirde iş akdine son verildikten sonra kıdem tazminatı almak mümkündür.
• Erkek çalışanlar askerlik sebebiyle çalıştığı kurumdan istifa ettiği takdirde kıdem tazminatı alabilir.
• İşe giriş tarihinin SGK’ya geç bildirilmesi halinde çalışanın sigorta primleri de geç yatmaya başlar. Bu durum, çalışanda mağduriyet yarattığı için kıdem tazminatı alınabilir. Kıdem tazminatı, işverenlerin SGK primlerini düşük ücretten yatırması dahilinde de alınabilir.
• İş yerinde çalışana yapılan cinsel saldırı ya da teşebbüs sonucu kişiler kıdem tazminatı alabilir. Bu durum işverene bildirildiği takdirde hiçbir şekilde önlem alınmaması durumunda da çalışan, kıdem tazminatı alır.
• Çalışan, işveren tarafından resmi tatillerde bile zorla çalıştırılıyor, mesai ücretlerini alamıyorsa bu durumu gerekçe göstererek istifa edebilir, kıdem tazminatı alabilir.

2-Yıllık İzin Ücreti Ödenmiyorsa İstifa Edilebilir

Çalıştığınız kurumda belirli bir süre çalışmanız dahilinde yıllık izin hakkınızı kullanabilirsiniz. İş yerinde 1 yıl ve 5 yıl arasında çalıştığınız takdirde 14 gün boyunca kullanma hakkınızın olduğu yıllık izni elde edebilirsiniz. Bir kurumda 5 ila 15 yıl arasında çalıştığınız zaman yıllık izin gününüz 20 gün olarak ifade edilir. Ayrıca 15 yıldan daha fazla süre zarfında çalıştığınız kurumdan 26 günlük bir yıllık izin hakkı elde edersiniz.

Çalışılan kurum tarafından sizlere verilen bu yıllık izin günlerinde, işverenleriniz sizleri çalışmaya zorluyorsa istifa edebilirsiniz. İstifa eden çalışanın hakları arasında yer alan yıllık izin konusu dahilinde kullanmadığınız yıllık izinlerinizin ücretini de işverenden talep edebilirsiniz. Yıllık izin olarak kullanılmayan her gün, maaşınızın günlük ücreti üzerinden hesaplanıp tarafınıza ödenmelidir.

3- İş Yerinde Eşitsizlik Söz Konusuysa Eşit Davranmama Tazminatı Talep Edilir

Bir işverenin çalışanları arasında ayrım yapması, iş etiğine uygun olmayan durumlardan biridir. Böyle bir durum yaşandığı takdirde ayrımcılığa maruz kalan çalışanın aklına istifa nasıl edilir sorusunun gelmesi son derece doğaldır. Bir işveren haklı bir sebebe dayandırmadığı müddetçe hiçbir çalışanına karşı ayrım yapmamalıdır. Tüm çalışanlara eşit mesafede olmalı ve eşit haklar tanımalıdır. İşverenin birkaç çalışanı bu haklardan mahrum bırakması durumunda, eşit davranma ilkesi ihlal edilir. Bu ilkeye aykırı davranılması sonucunda çalışanlar istifa etmek isteyebilir. Bir işverenin çalışanlarına uyguladığı eşitsizliği kanıtlayan bazı durumlar söz konusudur. Bu durumlar arasında pek çok madde yer almaktadır.

• İşverenin tüm çalışanların maaşına zam yaparken bazı çalışanların aldığı ücrete hiçbir zam uygulanmaması,
• İşverenin hamile olan bir çalışana doğum iznini vermemek için işten çıkarması ya da hamile çalışanın görev tanımı ile ilişkili olmayan işlere atanması,
• Farklı güzergahlarda oturan çalışanların servis haklarından faydalanamaması halinde yol ücretlerinin verilmemesi,
• Bayram gibi özel günlerde çalışanlara verilen ikramiyelerden bazı çalışanların mahrum bırakılması,
• Yeni yıl ya da çeşitli dini bayramlarda pek çok kurum çalışanlarına çeşitli sosyal yardımlarda bulunmaktadır. Bu yiyecek ve giyecek gibi sosyal yardımlardan bazı çalışanların faydalanamaması,
• Bazı çalışanların, işveren tarafından iş yerinde meydana gelen tatsız olaylara karşılık ‘’ceza’’ niteliğinde ücretsiz bir biçimde fazla mesai adı altında çalıştırılması,

Bu gibi durumlarda istifa etmeyi isteyen çalışanlar öncelikle ortada olan eşitsizliği farkına varmalıdır. Çalışanlarına eşit davranma ilkesini bariz bir biçimde ihlal eden işverenler, çalışanın bu durumu gerekçe göstererek istifa etmesi sonucu tazminat ödeyebilir.

Eşitsizlik olduğunu düşünen çalışanlar, iş akdini sonlandırıp kıdem tazminatı alabilir. Aynı zamanda eşit davranma ilkesinin ihlalini gerekçe göstererek istifasını sunan çalışan, şikayette bulunduğu takdirde işverenden 4 aylık maaşına denk gelecek bir tazminat almayı hak kazanır.

4- Çalışan Mobbing Durumunda İş Akdini Sonlandırabilir

Mobbing, yani psikolojik şiddet pek çok iş ortamında olması mümkün olan tatsız durumlardan biri olarak ifade edilmektedir. İstifa eden çalışanın hakları arasında gösterilen manevi tazminat hakkı, mobbinge uğrayan çalışanlar için de mümkün olur. Bazı çalışan ya da yöneticiler, aynı ortamda bulunduğu diğer çalışanlara zaman zaman mobbing uygulayabilmektedir. Bu tatsız durum karşısında pek çok çalışan sistematik bir biçimde psikolojik şiddete maruz kaldığından dolayı istifa etmek isteyebilir.

Mobbing uygulayan kişiler, çoğu zaman çalışanın istifa etmesi için baskı kurar. Özellikle terfi alması mümkün olan ya da işe yeni başlayan çalışanların bazı kıdemli çalışanlar tarafından psikolojik şiddete uğrama ihtimali bulunur. Burada en önemli durum, çalışanın kendisine uygulanan bu psikolojik şiddeti farkına varması ve ona göre davranış sergilemesidir. Mobbing olarak ifade edilebilen davranışlar arasında,

• Çalışanın düzenli bir biçimde en ufak bir hatasında bile azarlanması ve küçük düşürülmesi,
• Diğer çalışanlardan ayrı tutulması,
• Çalışanın işveren ve bazı çalışanlar tarafından ayrımcılığa maruz kalması,
• Her fırsatta diğer çalışanlar tarafından eleştirilmesi,
• Çalışana çeşitli iftiralar atılması, hakkında asılsız dedikodular çıkarılması,
• Sürekli bir biçimde çalışanın görev yaptığı departmanın değiştirilmesi,
• Çalışana küçük düşürücü, hoş olmayan görevler atanması gibi örnekler yer alır.

İş yerinde, yukarıda yer alan maddelerden biri ya da birkaçı ile karşılaştıysanız, mobbing söz konusudur. Bu durumda, haklı bir biçimde istifanızı verebilir ve iş akdinizi sonlandırabilirsiniz. Maruz kaldığınız sistematik psikolojik şiddetin türü ve yoğunluğuna göre değişkenlik gösteren çeşitli manevi tazminat haklarına da sahip olabilirsiniz. Yüklü bir miktarda manevi tazminat açabilir, hakkınız olan tazminat ücretini çalıştığınız kurumdan talep edebilirsiniz.

5-Fazla Mesai Ücreti Hakkı Verilmeyen Çalışanlar Tazminat Alabilir

Ülkemizde, bir çalışanın haftalık çalışma saati 45 saat olarak belirlenmiştir. Haftalık mesai saati olarak ifade edilen 45 saati aşan her saat başı işverenlerin çalışanlarına fazla mesai ücreti ödemesi gerekmektedir. Kanunen fazla çalıştığınızın kanıtlandığı her saat fazla mesai ücreti talep etme hakkınız bulunmaktadır. Fazla mesai süresi hesaplanırken mola sürenizi bu süre dahilinde tutmamanız gereklidir.

Örnek verilecek olursa, günde 08.00-17.00 saatleri arasında çalışan bir kişiyseniz bu çalışma saatleri arasında 1 saat mola süresi bulunmaktadır. Belirtilen 1 saatlik mola sürenizi düşmeniz gerekir. Belirtilen çalışma saatleri ile haftada 6 gün çalışıyorsanız, haftalık çalışma saatiniz 48 saat olarak hesaplanır. Böyle bir durumda, işveren tarafından haftada 3 saatlik fazla mesai ücreti almalısınız. Ayrıca, eğer bir gün içinde 11 saatten fazla çalışıyorsanız ya da saat 20.00 ile 06.00 arasında 7,5 saatten fazla çalışmanız söz konusuysa, fazla mesai ücretinden faydalanabilirsiniz. Fazla mesai ücreti almaya hak kazanan bir çalışansanız, işveren saatlik ücretinizin %150’si oranında ödeme yapmalıdır.

Fazla mesai ücretinin karşılanmaması, ödemenin tarafınıza yapılmaması ya da eksik ödenmesi sonucunda istifa etmek isteyebilirsiniz. Böyle bir durumda istifa etmek isteyen çalışanın hakları arasında yer alan kıdem tazminatını almaya hak kazanırsınız. Aynı zamanda fazla mesai ücretinizin yatırılmadığı durumlarda, mesai ücretinin hepsini bankaların sizlere sunduğu en yüksek faiz oranına göre işverenden talep edebilirsiniz.

İstifa Dilekçesi İmzalandığı Takdirde Neler Olur?

İş yerinizde yaşadığınız olaylar, çeşitli haksızlıklar sonucunda istifa etmek son derece doğaldır. Böyle bir isteğiniz olduğu zaman aklınıza istifa nasıl edilir sorusu gelebilir. İstifa etme düşüncenizi işverenle paylaştığınız takdirde, işvereniniz sizden istifa dilekçesini doldurmanızı talep edecektir.

Öncelikle, eğer yukarıda yer alan maddeler arasında bulunan durumlardan birini ya da birkaçını yaşadığınız takdirde hiçbir şekilde, patronun istediği belgelere imza atmakla yükümlü değilsiniz. Bu duruma ek olarak, ne zaman işten çıkacağınızı işverene bildirmek zorunda değilsiniz. İşverene istifa edeceğinizi önceden haber vermek gibi bir zorunluluk da söz konusu değildir. Ayrıca, istifa etme isteğinizi işverenle paylaştığınız zaman, işvereniniz size istifa dilekçesi örnekleri imzalatmak isteyebilir.

Bu dilekçe örnekleri, tam anlamıyla işverenin avantajına göre düzenlenmiş olduğundan dolayı çalışanın istifa ettikten sonra herhangi bir hak talebinde bulunmasının önüne geçer. İstifa dilekçesi örnekleri patronlar tarafından tercih edilen, çalışanın ortada hiçbir sebep yokken iş akdini feshetmeyi istediği anlamına gelir. Bu dilekçeyi imzalayan çalışanlar çoğu zaman, istifa eden çalışanın hakları olarak bilinen kıdem tazminatı, eşitsizlik, mobbing gibi durumlardan faydalanamaz. İşten ayrıldıktan sonra, çeşitli haklardan faydalanmayı arzu eden çalışanlar işverenlerin sunduğu dilekçe örneklerini imzalamamalıdır. İşverenin sizlere sunduğu istifa dilekçesi örneğini imzaladığınız bazı durumlarda da haklarınızı talep edebilmek mümkündür.

Eğer, dilekçede iş akdinin feshine yönelik genel bilgiler verildiyse kıdem tazminatı gibi istifa eden bir çalışanın çeşitli haklarından faydalanabilirsiniz. Aynı zamanda istifa ettikten sonra hak talebiniz olursa, çalıştığınız kuruma dava açabilir, haklarınızı talep edebilirsiniz.