Deneme Süresinde Fesih Nedir?

Bir işveren, sahip olduğu kurumda belirli bir pozisyonda çalıştırmayı tercih edeceği çalışanın belirli özelliklerini inceler. Bu özellikler arasında, çalışacak olan kişinin iş tecrübesi, kişisel birtakım özellikleri, takım çalışmasına olan yatkınlığı, analiz yeteneği ve sistematik çalışma becerisi gibi özellikler yer almaktadır. Tüm bu özellikler işveren tarafından değerlendirildiği zaman işveren, çalışanın belirlenen iş için uygun olup olmadığını tespit etmeye çalışır.

Bu durum yalnızca işveren ile sınırlı değildir. Aynı zamanda tüm bu süreç, işe başvuran aday için de geçerliliğini korumaktadır. İşverenin ilan oluşturduğu yeni bir pozisyonda göreve başlayacak olan çalışanın da bu işe uygun olup olmadığını belirlemesi gerekir.

Mülakat ve çeşitli görüşmeler sonucunda her iki taraf da belirli izlenimler elde edeceğinden dolayı, işe alım süreci hakkında çeşitli fikirlere sahip olur. İş Kanunu, tüm bu aşamaların hem çalışana hem de işverene kolaylık sağlaması amacıyla yapılacak olan sözleşmeye çalışan deneme süresi adı verilen bir madde ekler. Deneme süresi sayesinde çalışan ve işveren, bir süre belirleme fırsatı elde eder. Bu deneme süresi boyunca hem çalışan hem de işveren, iş akdini gerekçe göstermeden ya da bildirim süresi kullanmadan deneme süresinde fesih işlemlerini gerçekleştirebilir. Tüm bu fesih işlemleri, belirli kurallara dahil olunarak hem işveren hem de çalışan tarafından yapılması gereken işlemler arasında yer alır. Bu süre hem çalışanın hem de işverenin birbirini ve iş ortamını tanıyabilmesinde etkili olacaktır.

Deneme Süresi Uygulama Aşamaları

Deneme süresi, çalışanın kendisine atanan görev ve pozisyona uygun olup olmadığının belirlenmesini sağlayan uygulamalardan biri olarak ifade edilir. Çalışan deneme süresi çalışan ve işverenin yapılan sözleşmeyi sürdürüp sürdürmeme kararının gizli tutulmasını sağlayan, aynı zamanda işe başlama süresini de içeren bir çeşit sözleşme türüdür.

Bu süre zarfında hem çalışan hem de işveren birbirini daha iyi tanıma fırsatı elde edebilir. Deneme süresinin yapılmasının en temel amaçlarından biri de çalışan ve işverenin yararına olması olarak ifade edilir. Çalışan, işe kabul edildikten sonra işin ona göre olmadığını anladıktan sonra işten çıkmak isteyebilir. Çeşitli prosedürler ve uzun süreçler ile uğraşmak yerine çalışan deneme süresi sayesinde, iş akdini hemen feshederek işten ayrılabilir. Aynı durum işveren açısından da geçerliliğini korumaktadır. Bir işveren, belirli bir görev ya da pozisyon için işe aldığı çalışanın işi kaliteli bir biçimde yapamadığını düşündüğü an, çalışanın işine son verebilir.

Çalışan deneme süresi işveren ve çalışan arasında işe başlama tarihi baz alınarak en fazla 2 ay sürebilecek bir sözleşme türü şeklinde yorumlanabilir. Yalnızca bu iki ay geçerliliğini sürdürebilen sözleşme, çalışanın rahatça iş akdini sonlandırmasına ortam hazırlamaktadır. Aynı zamanda işveren de hızlı bir biçimde çalışanın iş akdini rahatça sonlandırılmasını sağlayabilir. Toplu bir biçimde iş sözleşmesi yapılan çalışanlarda ise bu durum 2 ay yerine 4 ay şeklinde uzatılabilir. 4 aya uzatılması için gerekli olan en temel şart hem çalışanın hem de işverenin rızasının alınmasıdır.

Deneme süresinde çalışan hem iş yerini hem de bulunduğu görevi değerlendirebilir. Aynı şekilde işveren de bu süreçte çalışanı rahatça değerlendirebilir. Bu sebeple, sürecin rahatça değerlendirilmesi adına deneme süresi değerlendirme formu hazırlanır. Kişinin özlük dosyasında da yer alacak olan bu form hem yöneticiler hem de çalışan tarafından ayrı bir biçimde doldurulmalıdır.

Yapılan Her Sözleşme Deneme Süresi İçerir Mi?

Deneme süreli sözleşmeler hem çalışanın hem de işverenin isteğine bağlı olarak gerçekleşir. Yani çalışan deneme süresi uygulaması eklenen sözleşmeler, tam anlamıyla taraflara bağlı olarak değişkenlik gösterir.

Çalışan ve işverenin isteğine bağlı kalınarak iş sözleşmesine eklenen deneme süresi uygulaması, deneme süresinde fesih işlemlerinin hızlandırılmasını sağlamasıyla bilinir. Eğer işveren ya da çalışan bu tarz bir deneme süresi kullanmayı arzu etmezse iş sözleşmelerine eklemeyebilirler.

Son zamanlarda yapılan iş sözleşmelerinin oldukça büyük bir kısmı çalışan deneme süresi içermektedir. Eğer deneme süresi belirlenmemiş olan bir iş sözleşmesi söz konusuysa bu sözleşmeyi, bildirim süresi kuralına uygunluk göstererek fesih etmek hem çalışan hem de işveren açısından daha iyi olacaktır.

Bildirim süresi hakkında bilgi sahibi olmak isteyen çalışanlar bulunmaktadır. Deneme süresi belirlenmemiş olan bir iş sözleşmesinin ilk ayında işveren, çalışan ile olan sözleşmeyi feshetmek isteyebilir. İşveren, bu durumu işçiye 2 hafta öncesinde bildirmekle yükümlüdür.

Bu şekilde bildirim süresi kuralına bağlı kalınarak sözleşme feshi gerçekleşir. Eğer bir işveren deneme süresi yapmadığı halde bildirim süresine de bağlı kalmadan çalışanın sözleşmesini feshettiyse çalışana 2 haftalık ihbar tazminatı ödemelidir.

Çalışan deneme süresi kendi kendine başlamadığı gibi, her iş sözleşmesinde de yer almayan bir uygulamadır. Çalışan ve işveren arasında yapılan ve geçerli olan iş sözleşmelerinde deneme süresine tabi tutulmak şeklinde belirtilen bir hüküm söz konusu değildir. İşveren, çalışana yapacağı sözleşmede deneme süresi maddesinin uygulanmasını arzu ediyorsa bu durumu yazılı olarak sözleşme içine aktarmalıdır. Sözleşme yapmak istemeyen işverenlerin de deneme süresini uygulayacağını belirten bir yazılı metni çalışana sunması gereklidir. Harici, çalışan ve işveren arasında oluşacak bir anlaşmazlık sonucunda deneme süresinin varlığını ispatlamak her iki tarafın da ortak sözlü beyanı dışında mümkün değildir.